Βιογραφικό Σημείωμα

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΛΛΗΣ (1851 - 1935)


Ο Αλέξανδρος Πάλλης γεννήθηκε στον Πειραιά, καταγόταν όμως από τα Ιωάννινα της Ηπείρου. Ο πατέρας του Αλέξανδρος ήταν ειρηνοδίκης στον Πειραιά και η μητέρα του Παναγιωτίτσα το γένος Κοσκούρη προερχόταν από γενιά αγωνιστών του Μυστρά. Δεν πρόλαβε να γνωρίσει τον πατέρα του, καθώς πέθανε πριν τη γέννηση του γιου του. Μετά το θάνατο του συζύγου της η Παναγιωτίτσα μαζί με τα τέσσερα παιδιά της (τον Αναστάση, τον Αγαμέμνονα, τον Αλέξανδρο και την Ασπασία) μετακόμισε στην Πλάκα. Ο Πάλλης τέλειωσε το Γυμνάσιο στην Αθήνα και το 1869 παρακολούθησε μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας, αναγκάστηκε όμως να διακόψει τις σπουδές του για οικονομικούς λόγους και έφυγε για το Μάντσεστερ της Αγγλίας. Αρχικά εργάστηκε στο κατάστημα της θείας του, χήρας του Χρίστου Παρμενίδη, μετά το γάμο του όμως με την κόρη του Παντιά Ράλλη μπήκε στον εμπορικό οίκο των αδελφών Ράλλη και κατόπιν έφυγε για τη Βομβάη των Ινδιών, όπου γνωρίστηκε και συνδέθηκε φιλικά με τους Αργύρη Εφταλιώτη και Δ.Π.Πετροκόκκινο. Με τη σύζυγό του απέκτησαν πέντε παιδιά. Από το 1894 εγκαταστάθηκε στο Λίβερπουλ ως το τέλος της ζωής του το 1935. Ο Πάλλης είναι γνωστός κυρίως ως πρωτοπόρος μαζί με τον Ψυχάρη και τον Εφταλιώτη του δημοτικιστικού αγώνα. Ολόκληρο το λογοτεχνικό έργο του, πρωτότυπο και μεταφραστικό είναι στρατευμένο στην υπεράσπιση της δημοτικής, ενώ παράλληλα στάθηκε και ο βασικός χρηματοδότης του κινήματος του δημοτικισμού, ενισχύοντας αρθρογράφους και συγγραφείς όπως ο Παλαμάς, ο Ξενόπουλος, ο Φιλήντας, ο Π.Νιρβάνας, έντυπα όπως ο Νουμάς, ο Λαός, η Ακρόπολη και εκδόσεις βιβλίων και φυλλαδίων σχετικών με το γλωσσικό ζήτημα. Το πρωτότυπο λογοτεχνικό του έργο αποτελείται από δύο ποιητικές συλλογές και ένα αφήγημα. Αξιοσημείωτη είναι η συγγραφή παιδικών ποιημάτων στη δημοτική στη συλλογή του Τραγουδάκια για παιδιά, και η αξιοποίηση της τεχνοτροπίας του δημοτικού τραγουδιού στη δεύτερη συλλογή του με τίτλο Ταμπουράς και Κόπανος. Το αφήγημά του Μπρουσός εντάσσεται στην παράδοση του έργου του Ψυχάρη Το ταξίδι μου και στο ευρύτερο λογοτεχνικό ρεύμα της διδακτικής πεζογραφίας. Ως επί το πλείστον όμως ο Πάλλης ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική μετάφραση, στοχεύοντας στην ανάδειξη της εκφραστικής επάρκειας της δημοτικής σ' όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Γνωστότερες είναι οι μεταφράσεις του της Ιλιάδας του Ομήρου, καθώς επίσης της Καινής Διαθήκης (με τον τίτλο Νέα Διαθήκη), η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ακρόπολις από τις 9 Σεπτεμβρίου ως τις 20 Οκτωβρίου του 1901 και στάθηκε αφορμή για την έκρηξη των αντιδράσεων των εκκλησιαστικών και αντιπάλων του δημοτικισμού κύκλων. Οι παραπάνω αντιδράσεις οδήγησαν τον ίδιο χρόνο στις αιματηρές φοιτητικές συγκρούσεις στην Αθήνα, γνωστές ως τα «Ευαγγελικά», οι οποίες προκάλεσαν την παραίτηση της κυβέρνησης Θεοτόκη και του Αρχιεπισκόπου. Μετέφρασε επίσης έργα των αρχαίων τραγικών, του Σαίξπηρ, καθώς επίσης φιλολογικές, φιλοσοφικές, ιστορικές και άλλες επιστημονικές μελέτες. Μεγάλο μέρος του έργου συγκέντρωσε στα Κούφια καρύδια (Λίβερπουλ 1915) με το ψευδώνυμο Λέκας Αρβανίτης Μαλλιαρός. 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Αλέξανδρου Πάλλη βλ. Ανεμούδη – Αρζόγλου Κρίστα, «Πάλλης Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988 και Παγανός Γ.Δ., «Αλέξανδρος Πάλλης», Η παλαιότερη πεζογραφική μας παράδοση: Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΗ΄ (1880-1900). Αθήνα, Σοκόλης, 1997, Μερακλής Μ.Γ., «Αλέξανδρος Πάλλης», Η ελληνική ποίηση· Ρομαντικοί – Εποχή του Παλαμά - Μεταπαλαμικοί· Ανθολογία – Γραμματολογία, σ.270-274. Αθήνα, Σοκόλης, 1977, χ.σ., «Πάλλης Αλέξανδρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και «Χρονολόγιο Αλέξανδρου Πάλλη», Διαβάζω118, 8/5/1985, σ.16-18,

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Αθανασιάδης Τάσος, «Αλέξανδρος Πάλλης· Ένας πρόδρομος», Αναγνωρίσεις, σ.193-198. Αθήνα, Alvin Redman, 1965.
• Αλληλογραφία της Πηνελόπης Δέλτα 1906-1940. Αθήνα, Εστία, χ.χ.
• Ανεμούδη-Αρζόγλου Κρίστα, Ανέκδοτα γράμματα του Αλέξανδρου Πάλλη. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1986.
• Ανεμούδη – Αρζόγλου Κρίστα, «Πάλλης Αλέξανδρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
• Βατάλης Μ.Δ., «Αλέξανδρος Πάλλης», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια19. Αθήνα, Πυρσός, 1932.
• Γκόλφης Ρήγας, «Αλέξανδρος Πάλλης», Νέα Εστία16, ετ.Η΄, 1η/9/1934, αρ.185, σ.775-781 και 15 Σεπτέμβρη 1934, αρ.186, σ.827-834.
• Γλέζος Πέτρος, «Αλέξανδρος Πάλλης· Ο μεταφραστής της Ιλιάδος», Ηπειρωτικό Ημερολόγιο της Εταιρίας Ηπειρωτικών Μελετών, σ.389-400. Ιωάννινα, 1988.
• «Έξι άγνωστες επιστολές του Αλεξάνδρου Πάλλη προς το Μάρκο Τσιριμώκο παρουσιασμένες από την Άλκηστη Σουλογιάννη», Το Δέντρο41, Νοέμβριος 1988.
• Σταύρου Θρ. (επιμ.), Ψυχάρης, Εφταλιώτης, Πάλλης, Βλαστός. Αθήνα, Αετός, 1956 (στη σειρά Βασική Βιβλιοθήκη, αρ.26).
• Σταύρου Θρασύβουλος (εισαγωγή και σχόλια), Εφταλιώτης και Πάλλης· Εκλογή από το έργο τους. Θεσσαλονίκη, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, 1966.
• Κακριδής Ι.Θ., Το μεταφραστικό πρόβλημα. Αθήνα, Ίκαρος, 1948.
• Λαμπράκη-Παγανού Αλεξάνδρα - Παγανός Γ.Δ., Ο εκπαιδευτικός δημοτικισμός και ο Κωστής Παλαμάς. Αθήνα, Πατάκης, 1994.
• Μερακλής Μ.Γ., «Αλέξανδρος Πάλλης», Η ελληνική ποίηση· Ρομαντικοί – Εποχή του Παλαμά - Μεταπαλαμικοί· Ανθολογία – Γραμματολογία, σ.270-274. Αθήνα, Σοκόλης, 1977.
• Μιχαηλίδης Κ.Μ., «Ανέκδοτα γράμματα του Παλαμά στον Αλέξανδρο Πάλλη» Αγγλοελληνική Επιθεώρηση, τ.Δ΄, Μάρτιος 1950.
• Μοσχονάς Εμμ., «Ο Αλέξανδρος Πάλλης και ο Δωδεκανησιακός Αγώνας», Δωδεκανησιακά, Αθήνα, 27-47.
• Καραγιάννης Βαγγέλης (παρουσίαση), Ογδόντα ανέκδοτα γράμματα του Αργύρη Εφταλιώτη (προς τον Αλέξανδρο Πάλλη) · Οι αγώνες των πρώτων δημοτικιστών. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1993.
• Παγανός Γ.Δ., «Αλέξανδρος Πάλλης», Η παλαιότερη πεζογραφική μας παράδοση: Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΗ΄ (1880-1900). Αθήνα, Σοκόλης, 1997.
• Πάλλης Α.Α., «Οι δημοτικιστές της Αγγλίας», Ορίζοντες, Ιαν.Φεβρ. 1971, 1-3.
• Παπακώστας Γιάννης, Ο Φώτης Φωτιάδης και το αδερφάτο της Εθνικής Γλώσσας· Η αλληλογραφία. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1985.
• Πολίτης Λίνος, «Αλέξανδρος Πάλλης» και «Το τραγούδι του Πάλλη», Θέματα της λογοτεχνίας μας, σ.123-133. Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινίδης, χ.χ.
• Σαχίνης Απόστολος, «Ταξιδιωτικές εντυπώσεις», Η σύγχρονη πεζογραφία μας, σ.53-116. Αθήνα, Γαλαξίας, 1971.
• Σιωμόπουλος Τάκης, «Αλεξ. Πάλλης», Ηπειρώτικη Εστία, 1955, 67-73, 180-183, 272-277 και 377-383.
• Τριανταφυλλίδης Μ., Μνημόσυνο · Ψυχάρης, Πάλλης, Φωτιάδης. Αθήνα, 1939/1946.
• Σταύρου Θρασύβουλος, «Ψυχάρης, Εφταλιώτης, Πάλλης, Βλαστός». Βασική Βιβλιοθήκη26, σ.257- 278. Αθήνα, Αετός, 1956.
Αφιερώματα περιοδικών
• Νέα Εστία17, ετ.Θ΄, 15/4/1935, αρ.200.
• Νεοελληνικά Γράμματα, 6/2/1937, 2-7.
• Ελληνική Δημιουργία153, τ.ΙΓ΄, ετ.Ζ΄, 1-15/7/1954.
• Διαβάζω118, 8/5/1985.

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις) 1

Ι.Ποίηση
• Τραγουδάκια για παιδιά (μεταφράσεις από αγγλικά και γαλλικά ποιήματα). Αθήνα, τυπ. Σ.Κ.Βλαστού, 1889.
• Ταμπουράς και Κόπανος· Τραγούδια Αλεξ.Πάλλη. Αθήνα, τυπ.Εστία, 1907.
ΙΙ.Πεζογραφία
• Μπρουσός. Αθήνα, Γανιάρης, 1923. (ανατύπωση από το Νουμά).
ΙΙΙ.Μεταφράσεις - μελέτες
• Σοφοκλέους Αντιγόνη. Αθήνα, τυπ.Περρή, 1879.
• Θωμά Μαγίστρου· ήτοι Θεοδούλου Μοναχού · Εκλογή ονομάτων και ρημάτων αττικών. Αθήνα, τυπ. του Κάλλους, 1884.
• Σοφοκλέους Αντιγόνη. Αθήνα, τυπ.Αττικού Μουσείου, 1885. (έκδοση δεύτερη συμπληρωμένη).
• Η Ιλιάδα μεταφρασμένη από τον Αλεξανδρο Πάλλη · μέρος πρώτο, Α-Ζ'. Αθήνα, τυπ. Βλαστού, 1892.
• Η Ιλιάδα μεταφρασμένη από τον Αλεξανδρο Πάλλη · μέρος δεύτερο, Η-Μ'. Αθήνα: τυπ. Βλαστού, 1900.
• Η Ιλιάδα μεταφρασμένη από τον Αλεξανδρο Πάλλη. Παρίσι, τυπ. Chaponet, 1904.
• Η Νέα Διαθήκη· Κατά το Βατικανό χερόγραφο, Μεταφρασμένη από τον Αλεξ.Πάλλη. Λίβερπουλ, The Liverpool Booksellers' Co, 1902.
• Ο Κύκλωπας· Μεταφρασμένος από τον Αλεξ.Πάλλη. Λίβερπουλ, The Liverpool Booksellers’ Co., 1906.
• Βλάχικα λαϊκά τραγούδια. Λονδίνο, 1907 (με το ψευδώνυμο Λέκας Αρβανίτης).
• Το αρβανίτικο ζήτημα· Γράμμα Αλεξ.Πάλλη. Αθήνα, 1907.
• The epistle of Paul the Apostle to the Romans. Λίβερπουλ, The Liverpool Booksellers' Co, 1917.
• To the Romans. Λίβερπουλ, The Liverpool Booksellers' Co, 1920.
• A few notes on the Gospels according to St.Mark and St. Matthew. The Liverpool Booksellers' Co, 1903.
• Notes on St. John and the Apocalypse. Οξφόρδη, University Press, 1927.
• Notes on St. Luke and the Acts. Οξφόρδη, University Press, χ.χ.
• Η περίφημη ιστορία του Εμπόρου της Βενετίας… απ' τον Αλεξ.Πάλλη. Αθήνα, Εστία, 1894.
• Σαιξπήρου Φάλσταφ· Μετάφρασμα Αλεξ.Πάλλη. Αθήνα, τυπ. Εστία,1933.
• Σαίξπηρ Ουίλλιαμ, Ο Βασιλιάς Ερρίκος ο Δ'. Αθήνα, Ίκαρος, 1961.
• Καντ, Κριτικής του ΄Αδολου Λογισμού Μέρος πρώτο· Μετάφρασμα Γ.Μαρκέτη και Α.Πάλλη. Αθήνα, Εστία, 1904.
• Karl Brugmann, Γραφτή και δημοτική και το γλωσσικό ζήτημα στην Ελλάδα. Αθήνα, ανάτυπο από το Νουμά, 1907.
• Ήλιος και φεγγάρι. Αθήνα, τυπ. Γ.Σ.Βλαστού, 1901.
ΙV.Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Λέκα Αρβανίτη Μαλλιαρού, Κούφια Καρύδια. Λίβερπουλ, The Liverpool Booksellers' Co, 1915.
• Άπαντα Νεοελλήνων Κλασσικών. Αθήνα, Εταιρεία Ελληνικών Εκδόσεων, 1966. 1. Για περισσότερα εργογραφικά στοιχεία του Αλέξανδρου Πάλλη, βλ. Καλαμαράς Βασίλης, «Βιβλιογραφία Αλέξανδρου Πάλλη (1879-1985)», Διαβάζω118, 8/5/1985, 51-52.

Επιπλέον Πληροφορίες

Αρχείο του λογοτέχνη υπάρχει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.)