Βιογραφικό Σημείωμα

ΑΡΗΣ ΔΙΚΤΑΙΟΣ (1919-1983)


Ο Άρης Δικταίος (πραγματικό όνομα Κώστας Κωνσταντουλάκης) γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Το 1938 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου φοίτησε ως το 1940, οπότε επιστρατεύτηκε. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής έζησε στην Κρήτη. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1945 και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία στον Τύπο και το ραδιόφωνο, ως συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας από το 1946 ως το 1951. Μαθητής Γυμνασίου ακόμα δημοσίευσε ποιήματα στο περιοδικό Νέα Γράμματα και το 1935 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Δώδεκα εφιαλτικές βινιέτες. Είχε προηγηθεί η αποκηρυγμένη ποιητική συλλογή Στα κύματα της ζωής (1934). Συνεργάστηκε με τα περιοδικά Νεοελληνικά Γράμματα, Νέοι Ρυθμοί, Φιλολογικά Χρονικά, Νέα Εστία, Νέα Πορεία κ.α. Ιδιαίτερα ογκώδες είναι το δοκιμιακό και μεταφραστικό του έργο, ενώ εξέδωσε επίσης ποιητικές και λογοτεχνικές ανθολογίες. Τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 1956 από κοινού με το Γιάννη Ρίτσο και το Παράσημο του Α΄ Βαθμού των Γραμμάτων Κύριλου και Μεθόδιου από την βουλγαρική κυβέρνηση (1977). Έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Η ποίηση του Άρη Δικταίου τοποθετείται στη λεγόμενη πρώτη μεταπολεμική γενιά της λογοτεχνίας μας, με έντονα τα στοιχεία της υπαρξιακής αγωνίας και επιρροές από τη λογοτεχνική και φιλοσοφική παραγωγή του Jean Paul Sartre. 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Άρη Δικταίου βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Άρης Δικταίος», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.68-71. Αθήνα, Σοκόλης, 1982, Γιαλουράκης Μανώλης, «Δικταίος Άρης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας6. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και χ.σ., «Δικταίος Άρης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό3. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Αργυρίου Αλεξ., «Άρης Δικταίος», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.68-71. Αθήνα, Σοκόλης, 1982.
• Βαρίκας Βάσος, «Ζωντανές μορφές. Άρη Δικταίου: Επτά ανθρώπινα σχήματα – Ε.Γ.Σαββόπουλου: Ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων (μελέτες)», «Άρης Δικταίος: Θεωρία της ποιήσεως», Συγγραφείς και κείμεναΑ΄· 1961-1965, σ.84-86 και 152-153. Αθήνα, Ερμής, 1975 (πρώτες δημοσιεύσεις στην εφημερίδα Το Βήμα, 27/5/1962 και 19/5/1963).
• Γιαλουράκης Μανώλης, «Δικταίος Άρης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας6. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Θέμελης Γιώργος, «Άρης Δικταίος», Η νεώτερη ποίησή μας, σ.101-113. Αθήνα, Φέξης, 1963.
• Καραντώνης Αντρέας, «Άρης Δικταίος, Ποιήματα 1935-1953», Η ποίησή μας μετά τον Σεφέρη, σ.117-139. Αθήνα, Δωδώνη, 1976.
• Κότσιρας Γιωργής, «Η πρωιμότητα στην ποίηση του Δικταίου», Νέα Εστία113, ετ.ΝΖ΄, 1/4/1983, αρ.1338, σ.424-430.
• Μαλάνος Τίμος, «Η Πολιτεία Α’ του Άρη Δικταίου», Δειγματολόγιο·Κριτικά διάφορα, σ.159-161. Αθήνα, Φέξης, 1962.
• Μαστροδημήτρης Π.Δ., «Ο κριτικός σύλλαβος ενός ποιητή», Η Καθημερινή, 3/9/1964 (το ίδιο και στον τόμο Νεοελληνικά· μελέτες και άρθραΑ΄, σ.148-151. Θεσσαλονίκη, έκδοση Νέας Πορεία, 1975 και έκδοση β’, επαυξημένη, Αθήνα, Γνώση, 1984).
• Μερακλής Μ.Γ., «Η ποίηση του Άρη Δικταίου · (ή η “δίχως κοινωνικότητα” κοινωνικότητα)», Η λέξη14, 5/1982, σ.261-265.
• Νιάρχος Θανάσης Θ., Κριτική για την ποιητική συλλογή Το ταξίδι για τα Κύθηρα, Η λέξη1, 1/1981, σ.61-62.
• Θέμελης Γιώργος, Η νεώτερη ποίησή μας, σ.101-113. Αθήνα, Φέξης, 1963.
• Παπαθανασόπουλος Θανάσης, «Υπαρξιακά ταξίδια» (κριτική για Το ταξίδι στα Κύθηρα), Διαβάζω37, 12/1980, σ.75-77 (τώρα και στον τόμο Λογοτεχνικά μελετήματα, σ.84-89. Αθήνα, Θουκυδίδης, 1982)
• «Σε β΄ πρόσωπο · μια συνομιλία του Άρη Δικταίου με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη14, 5/1982, σ.307-313.
• χ.σ., «Δικταίος Άρης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό3. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985.

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Ποίηση
• Δώδεκα εφιαλτικές βινιέτες· (Ποιήματα 1935). Ηράκλειο, 1936.
• Αγνεία. 1938.
• Ο αντιφατικός άνθρωπος. Ηράκλειο, 1938.
• Ελούσοβα. Αθήνα, έκδοση του περ. Φιλολογικά Χρονικά, 1945.
• Σπουδή θανάτου. 1948.
• Τα τετράδια του Άρη Δικταίου. 1948.
• Ποιήματα 1935-1953. Αθήνα, Κ.Μ., 1954.
• Πολιτεία· Βιβλίο πρώτο. Αθήνα, Κ.Μ., 1956.
• Πολιτεία· Βιβλίο δεύτερο. Αθήνα, Δίφρος, 1958.
• Πολιτεία· Καλλιγράφηση και εικονογράφηση Λεωνίδα Χρηστάκη. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Πολιτεία.1965.
• Τα Ποιήματα 1934-1965. 1974.
• Το ταξίδι για τα Κύθηρα. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1980.
ΙΙ.Δοκίμια
• Αναζητήσεις προσώπου. Αθήνα, Φέξης, 1963.
ΙΙI.Μετάφραση
• J.W.Goethe, Τορκουάτο Τάσσο. 1953.
• J.W.Goethe, Γκαιτς φον Μπέρλιχινγκεν. Αθήνα, 1953.
• Leon Schestov, Η νύχτα της Γεσθημανής. 1954.
• F.Dostojevskij, Ο έφηβος· Μυθιστόρημα· Μετάφραση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Κ.Μ., [1954].
• F.Dostojevskij, Το χωριό Στεπαντσίκοβο και οι κάτοικοί του· Εισαγωγή- Μετάφραση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Κ.Μ., [1954].
• J.Joergensen, Γκαίτε. 1955.
• Andre Dhotel, Οι δρόμοι του μακρινού ταξιδιού· Μυθιστόρημα· Πρόλογος και μετάφραση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Ιανός, 1955.
• Knut Hamsun, Ευλογία της γης. 1955.
• Άξελ Μουντε, Το χρονικό του Σαν Μικέλε· Μετάφραση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Λογοτεχνική, 1955.
• Αντρέ Ζιντ, Οι κιβδηλοποιοί· Μυθιστόρημα · Μετάφραση Άρη Δκταίου. Αθήνα, Κ.Μ., 1955.
• Τόμας Μαν, Το μαγικό βουνό · Μυθιστόρημα· Μετάφραση από τα γερμανικά Άρη Δικταίου. Αθήνα, Δίφρος, 1956.
• Francois Sagan, Τα θαυμάσια σύννεφα. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Boris Pasternac, Αφήγηση. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Anton Strachimirov, Σούρα Μπιρ. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Rene Puaux, Οι τελευταίες ημέρες του Βύρωνος. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Goethe J.W., Σαίξπηρ για πάντα· Μεταφραστής Άρης Δικταίος. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Σαιντ Τζων Περς, Χρονικό (ποιητικό κείμενο)· Μετάφραση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Κοραής, 1967.
• Pen· Νέα κείμενα γερμανών συγγραφέων· Μεταφραστής Άρης Δικταίος. Αθήνα, Δωδώνη, 1975.
• Ναζίμ Χικμέτ, 122 ποιήματα· Μετάφραση, Πρόλογος και Σχόλια Άρη Δικταίου. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1976.
• Thomas Mann, Ο θάνατος στη Βενετία – Gladius Dei – Ο νόμος. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1978.
• Σώμερσετ Μωμ, Κουαρτέτο· Μετάφραση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1978.
• Νίτσε Φρίντριχ, Έτσι μίλησεν ο Ζαρατούστρα. Αθήνα, Δωδώνη, 1980 (έκδοση β’ αναθεωρημένη).
• Φ.Γκ. Λόρκα, Ποιήματα· Μετάφραση από τα ισπανικά, πρόλογος και σχόλια Άρη Δικταίου. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1980.
• Friedrich Holderlin, Πάτμος και άλλα 30 ποιήματα· Πρόλογος – Μετάφραση – Σχόλια Άρη Δικταίου. Αθήνα, Αιγόκερως, 1982.
• Reiner Maria Rilke, Ποιήματα. Αθήνα, Ζαχαρόπουλος, 1983 (έκδοση Β’, επαυξημένη).
• Daphne du Maurier, Ρεβέκκα· Μυθιστόρημα · Μετάφραση Άρη Δικταίου. Αθήνα, Λογοτεχνική, χ.χ.
ΙΙΙ. Μελέτες - Δοκίμια
• 2500 π.Χ. - : Ανθολογία παγκοσμίου ποιήσεως. Αθήνα, Φέξης, 1960.
• Επτά ανθρώπινα σχήματα· Goethe, Blake, Hoelderlin, Dostojevski, Nietsche, Schestov, Rimbaud. Αθήνα, Φέξης, 1961.
• Ανθολογία συγχρόνου ελληνικής ποιήσεως 1930-1960. Αθήνα, Φέξης, 1961 (σε συνεργασία με τον Φαίδρο Μπαρλά).
• Θεωρία ποιήσεως. 1962.
• Σύγχρονα κινέζικα διηγήματα· Μια εκλογή. Αθήνα, Φέξης, 1962.
• Ανθολογία κινέζικης ποιήσεως. Αθήνα, Φέξης, 1962.
• Ανοιχτοί λογοαριασμοί με το χρόνο. 1963.
• Μεγάλες στιγμές της ποιήσεως. Αθήνα, Δωδώνη, 1967.
• Γερμανικά μεταπολεμικά διηγήματα·Μια ανθολογία·Πρόλογος Heinrich Boll. Αθήνα, Λογογτεχνική, 1968.
• Κλασικά κείμενα της γερμανικής λογοτεχνίας· Η κοινωνική στράτευση στη γερμανική λογοτεχνία από τον Μεσαίωνα έως σήμερα. Αθήνα, Δωδώνη, 1970.
• Ο Όμηρος, το επίγραμμα, η επιγραφή, η γραφή. 1974.
• Δεκατρεις αιώνες γερμανικής ποιήσης. Αθήνα, Δωδώνη, 1977.
• Ναπολέων Λαπαθιώτης· (Η ζωή του – Το έργο του). Αθήνα, Γνώση, 1984.

Επιπλέον Πληροφορίες

Αρχείο του λογοτέχνη υπάρχει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.)