Βιογραφικό Σημείωμα

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΓΕΡΗΣ (1909-1971)


Ο Μάρκος Αυγέρης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιώργου Ν. Παπαδόπουλου) γεννήθηκε στην Καρίτσα της Ηπείρου, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Ο πατέρας του ήταν φαρμακοποιός. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στα Γιάννενα και το 1901 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1907 και άσκησε το επάγγελμα του γιατρού σε ιδιωτικές κλινικές. Το 1912 στρατεύτηκε ως έφεδρος γιατρός και η θητεία του διήρκεσε συνολικά έξι χρόνια με διακοπές ως το 1922. Το 1927 διορίστηκε στο Υπουργείο Παιδείας. Το 1929 έφυγε για μετεκπαίδευση στο Παρίσι, όπου ειδικεύτηκε στην επαγγελματική υγιεινή και στη συνέχεια έφυγε για τη Γερμανία όπου μελέτησε το θεσμό των κοινωνικών ασφαλίσεων, για την εισαγωγή του οποίου στην Ελλάδα εργάστηκε μετά την επιστροφή του. Το 1926 τοποθετήθηκε στο Υπουργείο Εργασίας ως επιθεωρητής επαγγελματικής υγιεινής, θέση από την οποία απομακρύνθηκε το 1947 για πολιτικούς λόγους· ήδη πριν την κήρυξη της δικτατορίας του Μεταξά ο Αυγέρης είχε ενταχτεί στο χώρο της Αριστεράς και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, παραμένοντας πιστός στην ιδεολογία του ως το τέλος της ζωής του. Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του και πέθανε στην Αθήνα. Την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο των γραμμάτων πραγματοποίησε το 1904 από τις στήλες του Νουμά όπου δημοσίευσε το ποίημα Η βάβω η Τασιά. Τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε το θεατρικό έργο Μπροστά στους ανθρώπους που παραστάθηκε από τη Νέα Σκηνή του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου. Ακολούθησαν συνεργασίες του με τα περιοδικά Ηγησώ, Παναθήναια, Παν, Οι νέοι, Ακρίτας και άλλα. Η ποιητική του παραγωγή διακρίνεται σε δυό περιόδους τη νεανική και την όψιμη, ανάμεσα στις οποίες υπάρχει ένα μεγάλο χρονικό κενό από το 1908 ως το 1969, οπότε εκδόθηκε εκτός εμπορίου η συλλογή του Αντίδρομα και Παράλληλα, θεωρούμενη από τη λογοτεχνική κριτική ως η σημαντικότερή του, με ποιήματα γραμμένα τα περισσότερα μετά το 1960. Το νεανικό του έργο τοποθετείται στο χώρο του ιδεαλισμού και της παράδοσης της σολωμικής ποίησης όπως αξιοποιήθηκε από τους ποιητές του μεσοπολέμου στην Ελλάδα (Σικελιανός, Βάρναλης, Μελαχρινός κ.α.). Στην όψιμη περίοδό του στράφηκε προς τη νεωτερική ποίηση και ανανέωσε τα εκφραστικά του μέσα και τον προσανατολισμό του, διατηρώντας ωστόσο αναλοίωτη τη βάση της ποιητικής του οπτικής. Παράλληλα ο Αυγέρης ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική κριτική κινούμενος στο πλαίσιο της μαρξιστικής θεωρίας της λογοτεχνίας, ενώ σημαντικό είναι το λογοτεχνικό και θεατρικό μεταφραστικό του έργο. 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Μάρκου Αυγέρη, βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Αυγέρης Μάρκος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Αλεξίου Έλλη, «Για το Μάρκο Αυγέρη», Ελεύθερη Πατρίδα, 20/9, 27/9 και 4/10/1973.
• Αναγνωστάκης Μανόλης, «Μάρκος Αυγέρης και το ανεξόφλητο χρέος μας», Η Συνέχεια7, 9/1973, σ.310.
• Αργυρίου Αλεξ., «Αυγέρης Μάρκος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984.
• Αφιέρωμα στον Μάρκο Αυγέρη. Αθήνα, Κέδρος, 1976 (γράφουν οι: Κανελλόπουλος Π., Τριάντου Γ., Καβάφης Κ.Π., Βαρίκας Β., Αλεξανδρόπουλος Μ., Σεφέρης Γ., Γλέζος Π., Γρηγόρης Γ., Μαλάνος Τ., Μακρής Σ., Παναγιωτόπουλος Ι.Μ., Μαυροειδή- Παπαδάκη Σ., Παπατσώνης Τ.Κ., Πρεβελάκης Π., Ρώτας Β., Σαρτζετάκης Χ.Α., Σιμόπουλος Η., Βαλέτας Γ., Δαμιανάκου Βούλα, Καπετανάκη Β., Καριπίδης Θ., Κάρτερ Γ., Μουζάκη Μ., Παυλοπούλου Αγγ., Αλεξίου Έλλη., Αδάμος Τ., Βουρνάς Τ., Βρεττάκος Νικ., Ζήκος Θ., Ζήκου Ευγ., Καραντώνης Αντρ., Κοντόπουλος Αλ., Lavagnini Br., Merlier Oc., Μαρής Γ., Νάσιουτζικ Ζ., Πρίφτη Κλ., Σαββίδης Γ.Π., Σαρρής Νεοκλής, Σταματίου Κ., Σκάρος Ζ., Στεφανάκης Γ.Εμμ., Τσαρούχης Γιάννης, Τσερνουσόβα Τ., Φωτιάδης Δημ., Χαλβατ΄ζακης Μαν., Χρυσοχόου Ιφιγ., Βαλέτας Γ., Δημάκης Μ., Ιλίνσκαγια Σόνια, Καραχάλιος Κ., Κατσίκη-Γκιβάλου Άντα, Παναγιωτόπουλος Ι.Μ., Σιμόπουλος Κ., Σπέντζης Π., Στεργιόπουλος Κ.).
• Βάρναλης Κώστας, «Αυγέρης Μ.», Αυγή, 30/4/1966.
• Βουρνάς Τάσος, «Οι Πρωτοπόροι», Επιθεώρηση ΤέχνηςΙΕ’, 3-4/1962, αρ.87-88, σ.312.
• Δρομάζος Στάθης, «Αυγέρης Μ. · Άπαντα», Αυγή, 14/3/1965.
• Ιλίνσκαγια Σόνια, «Στη μνήμη του Μάρκου Αυγέρη», Ελεύθερη Πατρίδα, 11/7/1974.
• Καραντώνης Ανδρέας, «Μάρκος Αυγέρης», Φυσιογνωμίες· Τόμος δεύτερος, σ.258-270. Αθήνα, Παπαδήμας, 1977.
• Μαλάνος Τίμος, «Ένας κορυφαίος του κριτικού λόγου», Βάρναλης - Αυγέρης - Καρυωτάκης, σ.55-86. Αθήνα, Καστανιώτης, 1983.
• Ξενόπουλος Γρηγόριος, «Θεατρική ζωή: Μπροστά στους ανθρώπους, δράμα εις πράξεις δύο, υπό Μάρκου Αυγέρη», Παναθήναια, ετ.Ε΄, 15/10/1904, σ.23-24.
• Παναγιώτου Γιώργος Α., «Τα βιβλία και τα κείμενα: Ο Σικελιανός του Μ.Αυγέρη», Θεσσαλονίκη, 23/1/1967.
• Σταματίου Κ., Κριτική για το Άπαντα ποιητικά, Τα Νέα, 28/2/1976.
• Χουρμούζιος Αιμίλιος, «Αυγέρης Μ.: Σικελιανός», Η Καθημερινή, 26/3/1953.
• χ.σ., Κριτική για το Άπαντα ποιητικά, Αθηναϊκή, 4/2/1976.
Αφιερώματα περιοδικών
• Επιθεώρηση Τέχνης23, 1-2/1966, αρ.133-134.
• Νέα Εστία94, ετ.ΜΖ΄, 15/11/1973, αρ.1113.
• Κατάθεση ’74.
• Τομές1, 7-8/1975, αρ.7-8.

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι. Ποίηση
• Τραγούδι της τάβλας. Αθήνα, Παρνασσίς, 1921.
• Αντίδρομα και παράλληλα · Στίχοι. Αθήνα, Ιωλκός, 1969.
• Φωνές της νύχτας ·Δώδεκα ποιήματα. Αθήνα, Κέδρος, 1970.
ΙΙ. Μελέτες - Δοκίμια
• Αι κοινωνικαί ασφαλίσεις και η δημόσια υγεία. Αθήνα, τυπ. Βιτσικουνάκη, 1931.
• Η πολυμέρεια του Παλαμά• Διάλεξη. Αθήνα, Τρέμπελας, 1943.
• Ο Έλιοτ ποιητής του δυτικού κόσμου. Αθήνα, Λογοτεχνική Γωνία, [1951].
• Άγγελος Σικελιανός• Ι.Η ποίησή του ΙΙ. Το θέατρό του ΙΙΙ. Κριτικός απόλογος. Αθήνα, 1952.
• Η έννοια της ελευθερίας στο Σολωμό. Βερολίνο, ανάτυπο από την περιοδική έκδοση Berliner Byzantinistische Arbeiten17, 1959.
• Εισαγωγή στην ποίηση του Παλαμά. Βερολίνο, ανάτυπο από την περιοδική έκδοση Berliner Byzantinistische Arbeiten, 1959.
• Κριτικά, αισθητικά, Ιδεολογικά. Αθήνα, Πολιτικές Λογοτεχνικές εκδόσεις, 1959.
• Η ποίηση του Σεφέρη. Αθήνα, 1962 (ανάτυπο από τον τόμο Για το Σεφέρη).
• Ζητήματα της λογοτεχνίας μας. Αθήνα, Πολιτικές λογοτεχνικές εκδόσεις, 1964 (και νεώτερη έκδοση Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1979).
• Έλληνες λογοτέχνες. Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.
• Εισαγωγή στην ελληνική ποίηση και πεζογραφία. Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.
• Ξένοι λογοτέχνες.Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.
• Θεωρήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1972.
• Η παγκόσμια έρις. Αθήνα, Ίκαρος, 1972.
• Ιδεολογικά. Αθήνα, Σύγχρονη Εποχή, 1974.
ΙΙΙ. Θέατρο
• Θεατρικά · Ι.Μπροστά στους ανθρώπους –ΙΙ. Χριστούγεννα. Αθήνα, αφοι Τολίδη, 1972.
IV. Μεταφράσεις
• Σοφοκλή, Ηλέκτρα. Αθήνα, Φέξης, χ.χ.
• Αισχύλου, Ικέτιδες. Αθήνα, Φέξης, χ.χ.
• Ουγκώ, Οι Άθλιοι. Αθήνα, Εκδοτικός Επιμορφωτικός Οργανισμός, χ.χ.
• Andreas Latzko, Οι άνθρωποι στον πόλεμο. Αθήνα, Αργώ, χ.χ.
• Αριστοφάνους, Αχαρνής. Αθήνα, Φέξης, 1911.
• Αριστοφάνους, Ειρήνη. Αθήνα, Φέξης, 1911.
• Αριστοφάνους, Ιππής. Αθήνα, Φέξης, 1911.
• Αριστοφάνους, Σφήκες. Αθήνα, Φέξης, 1911.
• Αριστοφάνους, Πλούτος. Αθήνα, Φέξης, 1912.
• Αριστοφάνους, Θεσμοφοριάζουσαι• Μετάφρασις Μ.Αυγέρη. Αθήνα, Φέξης, 1912.
• Goethe, Φάουστ• Μετάφρασις Μάρκου Αυγέρη. Αθήνα, Φέξης, 1914.
• Ερρίκου Ίψεν, Ο εχθρός του λαού• Δράμα εις πράξεις τρεις. Αθήνα, Φέξης, 1915 (στο εξώφυλλο Δράμα εις πράξεις πέντε).
• Ερρίκου Ίψεν, Ο Αρχιτέκτων Σόλνες• Δράμα εις πράξεις τρεις. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Σαίξπηρ, Ο Βασιλεύς Ληρ• Τραγωδία εις πράξεις πέντε. Αθήνα,Φέξης, 1916.
• Σαίξπηρ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα• Τραγωδία εις πράξεις πέντε. Αθήνα, Φέξης, 1916.
• Σαίξπηρ, Οθέλλος• ή Ο Μαύρος της Βενετίας• Τραγωδία εις πέντε πράξεις. Αθήνα, Φέξης, 1917.
• Latzko Andreas, Οι άνθρωποι στον πόλεμο· Μετάφραση Μάρκου Αυγέρη. Αθήνα, Μ.Χ., 1953.
• Λένιν · Αναμνήσεις επιφανών συνεργατών του. Αθήνα, Εκδόσεις Ποιότητος, 1961.
• Μαίτερλιγκ, Η αδελφή Βεατρίκη.
V. Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Άπαντα · Αισθητικά-κριτικά, Θεωρητικά-κριτικά, Ιδεολογικά ζητήματα τέχνης1-3. Αθήνα, έκδοση περ. Νέα Τέχνη,1964.
• Άπαντα Ποιητικά · εισαγωγή - επιμέλεια Άντα Γκίβαλου-Κατσίκη και Πέτρος Σπεντζής. Αθήνα, Κέδρος, 1975.

Επιπλέον Πληροφορίες

Αρχείο του λογοτέχνη υπάρχει στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.)